Op zoek naar een nieuw type leider

Na twee jaar uitstel staan de Invictus Games, het internationale sportevenement voor fysiek en mentaal gewonde militairen, eindelijk voor de deur. Hoe staat het ervoor?

‘We zitten minder dan zeventig dagen voor de start van het evenement, dus het is hard werken om alles vorm te geven. We zijn bezig met vergunningen, gaan binnenkort het stadion opbouwen in het Zuiderpark in Den Haag en los daarvan houden we natuurlijk de coronasituatie in de gaten. Maar bestuurlijk hebben we – midden in de omikronpiek – besloten om door te gaan. Daar zitten natuurlijke meerdere risico’s aan, maar een optie om het nog een keer door te schuiven is er niet. Normaalgesproken wordt dit evenement elke twee jaar gehouden. Dit is al de editie van 2020 en voor 2023 staat de uitgestelde volgende editie op het programma. Het is dus nu of nooit.’

Hoe ga je daar als organisator mee om?

‘Het is een hele drukke, maar ook een hele positieve tijd. Ik ben al drie jaar met de uitvoering bezig, maar het eerste idee om dit evenement naar Nederland te halen stamt uit 2016. Het was een lange en hobbelige weg, vanaf het begin al, dus in dat opzicht verandert er nu niet heel veel. Een weg die ik zo ken vanuit mijn persoonlijke historie en daardoor ook kan afleggen door mijn persoonlijke drijfveren. De kracht van sport in inclusiviteit en revalidatie. Wij zijn de vijfde editie van de Invictus Games en doordat ik weet hoe belangrijk sport is in revalidatie na een trauma, wilde ik graag een diepere laag in het evenement aanbrengen. Het is een sporttoernooi voor zo’n specifieke doelgroep. Mensen die hun leven in de waagschaal hebben gelegd voor vrede, die dierbaren hebben verloren tijdens missies, die serieuze trauma’s ervaren (hebben). Deze games gaan over de veerkracht van de mens, over inspirerende verhalen. Over heling en over rouw. Dat zijn zulke sterke elementen dat mij dat makkelijk overeind houdt om door te zetten en ervoor te zorgen dat er straks in april gesport gaat worden.’

Daarnaast ben je binnen het Sports Leadership Programme verantwoordelijk voor het onderdeel leiderschapsontwikkeling. Hoe verhouden die twee rollen zich tot elkaar?

‘Er zit veel overlap in mijn eigen praktijksituatie en de lessen die ik in het programma geef. In het Sports Leadership Programme proberen we persoonlijk leiderschap overal in te verweven. In de modules waar het over de inhoud gaat, wordt ook gekeken naar hoe een deelnemer zich tot de rest verhoudt, tot de opdrachten die ze krijgen. Er zit druk op, er moet ’s avonds doorgewerkt worden. Zie je daar iemand de hakken in het zand zetten? Dat is voor mij goed om te weten. Hoe de dynamiek is, of iemand op slot schiet en waarom. Dat is waar topsport heel goed als metafoor te gebruiken is. Als je een race moet rijden, een wedstrijd moet spelen, wat gebeurt er dan in je lijf, in je hoofd? Maar leiderschap is meer dan alleen dat. In de opleiding zijn aparte dagen voor persoonlijke ontwikkeling. Die zijn intensief, we willen een veilige setting creëren waarin we op een kwetsbare manier met elkaar aan de slag gaan.’

Hoe zie je dat terug bij de deelnemers aan het programma?

‘Wat ik veel zie is dat de deelnemers die aan het programma beginnen, op een soort kruispunt staan in hun leven, of werkende bestaan. Ze willen iets anders doen of hun entree maken in de sportwereld. Ze zijn op zoek naar hun eigen why, hun drijfveren. Maar om daarachter te komen, is het essentieel om ook jezelf beter te leren kennen. Dat is voor veel mensen spannend. Iedereen zegt natuurlijk volmondig ja tegen persoonlijke ontwikkeling, maar op het moment dat er daadwerkelijk wat laagjes afgepeld moeten worden, neemt die spanning toe. Ik kijk met een systemische blik, niet alleen naar wat je plek is, maar ook waar je vandaan komt. Veel van je patronen die je met name in psychologische ontwikkeling hebt ontwikkeld, komen uit je jongste jaren. Die patronen zijn niet goed of fout, maar het gaat erom daar bewust van te zijn. Waar je vandaan komt, waar je tegenaan loopt, en of je het kunt signaleren als je weer in die patronen schiet. Want als de spanning toeneemt, dan komen die diepste patronen in je gedrag naar boven. Ben je bewust van hoe dat gedrag eruitziet, dan kun je erbij stilstaan. Even ademen, proberen een tegengestelde beweging te maken en realiseren wat er op zo’n moment gebeurt.’

Geef je jezelf daarin ook bloot?

‘Natuurlijk. Als ik niet kwetsbaar durf te zijn en mijn verhaal deel, waarom zou een van de deelnemers dat dan wel doen? Daarbij: je eigen verhaal geeft betekenis. Ik was vroeger altijd op redelijk niveau aan het sporten. Tot ik op mijn 19^e longkanker kreeg en er operatief een halve long werd weggehaald. Sindsdien heb ik nooit meer sport kunnen uitoefenen op een niveau en intensiteit zoals ik voorheen deed, en ondanks dat ik prima kan leven en je van de buitenkant niets ziet, heb ik me vanaf dat moment aangepast sporter gevoeld. Sport werd een heel belangrijk onderdeel van mijn revalidatie. En dat zit nu, ruim dertig jaar verder, nog steeds verankerd in mijn DNA. Dat is waarom ik meer geraakt word door de Paralympische Spelen dan de Olympische Spelen. Dat gaat ook over nalatenschap. Wat is de legacy van zo’n groot sportevenement? De Paralympics raken me een stuk meer omdat thema’s als diversiteit en inclusie daar veel belangrijker zijn. Sport is dan een ingang voor grote, maatschappelijke thema’s. Veel groter dan alleen de topsportomgeving. En dat heeft natuurlijk ook alles met de Invictus Games te maken. Als ik niet mijn eigen verhaal had verteld en mezelf daarin kwetsbaar had opgesteld, had ik die organisatie nooit naar Nederland kunnen halen. Ik heb het bid geschreven omdat het zo dicht bij mezelf ligt. En omdat ik het idee had op het gebied van zingeving op deze manier echt iets bij te kunnen dragen. Dat die organisatie een gigantisch ingewikkelde klus was, en nog steeds is, staat op zichzelf. Maar als ik kijk naar mijn eigen leiderschapsontwikkeling de afgelopen jaren, dan is het echt practice what you preach. Dan kan mijn persoonlijke verhaal als voorbeeld dienen en hoop ik daar ook weer mee te inspireren.’

Wat merk je aan je eigen leiderschapsstijl in hectische situaties of crisis?

‘Als je naar mijn historie en ziekte kijkt, dan is omgaan met tegenslagen iets dat ik van nature goed kan. Ik heb hier al dertig jaar mee te dealen, vorig jaar nog vijf operaties moeten ondergaan. Dat is dus gebaseerd op ervaring en bagage. Naar mate je ouder wordt, heb je allemaal wel je bagage en tegenslagen. Verlies van dierbaren om je heen, een scheiding, afscheid nemen. Ik kan goed overleven, misschien wel beter dan leven. Ik wil niet zeggen dat ik op mijn sterkst ben als het tegenzit, maar ik loop er in ieder geval niet voor weg. Dat helpt. Wat ook ontzettend belangrijk is om door te kunnen gaan is een goed klankbord. En de veiligheid om je eigen kwetsbaarheid te tonen.’

Tot slot: waar ligt de behoefte in leiderschap binnen het SLP?

‘We willen bewuster kijken hoe in de sport met leiderschapsontwikkeling wordt omgegaan. Tot nu toe is dat te vaak gericht op topsport. De kwaliteit van het beleid wordt bepaald naar aanleiding van een medaillespiegel of behaalde prestaties. Natuurlijk is topsport een visitekaartje, maar de rol van sport vanuit sociale impact en het breedtesportperspectief is veel belangrijker. Waar vroeger de kerk de hoeksteen van de samenleving was, waar mensen van allerlei verschillende achtergronden bij elkaar kwamen, vervult nu de sportclub veel meer die rol.

Met het SLP willen we een nieuw type leider in de sport afleveren om juist ook die maatschappelijke kant te kunnen ontwikkelen. Het sportecosysteem opschudden. Er zijn zoveel mensen met potentie die iets in de sport kunnen betekenen. Dat potentieel willen we graag aanboren. En dan speelt dat kleine, dat persoonlijke, uiteindelijk weer die essentiële rol. Impact maken. Iets achterlaten. In de beperkte macht die je hebt een kleine stempel op de wereld drukken.’