‘Het begint allemaal met opleiding’

Wat betekent sport voor je?

‘Sport werd mij niet per se met de paplepel ingegoten. Ik deed het wel, ik voetbalde, maar heb het grotendeels zelf ontwikkeld. Dat nam een vlucht op de middelbare school, de periode dat je gaat kiezen welke richting je daarna op wil. Ik vond natuurkunde leuk, biologie en dan met name menskunde, en ik was geïnteresseerd in psychologie. De hersenen. Dat kwam allemaal samen in de opleiding tot bewegingswetenschapper.

Tijdens mijn master ontdekte ik dat ik onderzoek heel leuk vond, vooral om zelf uit te voeren. Zo ben ik in mijn promotietraject terechtgekomen. Uiteindelijk kun je zeggen dat mijn carrière als wetenschapper helemaal niet zo gepland is. Dat past wel bij de sport. Overigens is sport en bewegen voor mij grotendeels hetzelfde. Ik wil heel graag bewegen door middel van sport.’

Ik merkte hoe lastig het is om een brug te bouwen tussen sport en wetenschap.

Voor het SLP verzorg je de module High Performance Sports. Hoe ben je daar terechtgekomen?

‘Ik zat een tijd als onderzoeker in de begeleiding bij Ajax, om daar wetenschappelijk onderzoek op te bouwen. Daar merkte ik hoe lastig het is om de brug te bouwen tussen sport en wetenschap. Tegelijkertijd zag ik in die periode hoe hockeycoaches Paul van As en Thomas Tichelman zich aan het voorbereiden waren voor de Olympische Spelen van 2008. Daar spraken we wekelijks over. Wat mij in beide gevallen aansprak was dat zowel Ajax en met name Paul van As, hele duidelijke visies hadden. Hoe je moest voetballen en hoe je moest hockeyen. Toen besefte ik: je kan er wel over praten, maar hoe druppelt dat door in trainingen? Hoe kun je het monitoren? Hoe zorg je ervoor dat mensen dit te weten komen? Daar heb ik met Thomas veel over gediscussieerd, en zo is deze module ontstaan.

Wat we deelnemers proberen te leren is hoe ze hún visie ontwikkelen. En hoe je dat kunt doen terwijl je rekening houdt met de cultuur waarin je zit. Als ik in Groningen werk, zal ik mijn visie moeten aanpassen aan de mensen daar. In Limburg is de passie van de omgeving weer totaal anders. Dat soort dingen proberen we over te brengen. Dat klinkt heel abstract, maar het gaat er uiteindelijk om dat concreet in te vullen. De eindopdracht in de module is dan ook om een club op te bouwen. Daar heb je dit soort dingen allemaal bij nodig.’

Onderzoek en wetenschap is ook een soort high-performance sport.

Waar heb je zelf je expertise en kennis vandaan gehaald?

‘Dat is op een natuurlijke manier gegaan. Onderzoek en wetenschap is ook een soort high performance sport. Je moet innovatief zijn. Dat onderschatten mensen soms, die denken nog steeds dat wetenschap een suffe bedoening is. Maar om door te kunnen moet je iedere keer bij de besten horen. Net als in de sport. Er treedt een soort selectie op. Eerst studeren, dan aan een proefschrift werken, dat ook nog eens heel goed moet zijn want anders is het al lang niet meer voldoende. Je moet ergens een plek krijgen, het liefst in het buitenland, waarin je verder kan ontwikkelen. Want die ontwikkeling stopt nooit. Terug in Nederland moet je iets nieuws brengen, en zo gaat dat maar door. Ook in de volgende stappen. Van docent naar hoofddocent betekent dat je leidinggevende capaciteiten moet hebben.

Het hoogleraarschap is ook een selectie. Je moet heel veel uren maken, ook dat wordt onderschat. Wist je dat er structureel 10 tot 15 uur wordt overgewerkt aan universiteiten? Gemiddeld hè, dat betekent dat er mensen zijn die 70 uur per week maken, maar dat niemand onder de 40 uur zit. De maatschappij ziet dat niet. Die selectie vindt in de sport ook plaats. Als je niet op de juiste manier traint, dan gebeurt het niet. Usain Bolt had diezelfde boodschap laatst nog bij het tv-programma College Tour. Ja, hij had talent, maar nog steeds moest hij keihard werken. Anders komt het er niet uit.’

Hoe zorg je ervoor dat de module vernieuwend blijft?

‘Dat ontstaat op een bepaalde manier vanzelf. Mijn belangrijkste spiegel is het contact met het werkveld. Naast het SLP geef ik ook cursussen, daar zitten sportleraren bij, trainers, fysiotherapeuten. Mensen van 25 jaar oud die net zijn begonnen, maar ook mensen van 55 die al 40 jaar lesgeven. Daar haal ik iedere keer weer nieuwe ideeën uit. Door te kijken hoe de stof landt, wat ik verkeerd doe en wat ik moet bijsturen. En visie verandert, dat zien we ook bij de sprekers die we uitnodigen. Guido Davio van de volleybalbond is daar een mooi voorbeeld van. Daar was het vroeger vooral heel veel trainen. Terwijl: wil je volleybal van de grond krijgen, dan moeten er wel meer ideeën achter zitten. Dat is een verhaal dat hij heel goed kan vertellen. Hij straalt dat uit, en deelnemers zien dat ook.

De emotie regeert ontzettend in de sportwereld, dat kun je ook niet wegnemen. Dat maakt sport natuurlijk mooi, maar als bestuurder moet je een visie hebben waardoor je die emotie kunt reguleren. Een van de meest voorkomende voorbeelden is hoe je moet trainen. Het is nog steeds vaak gemeengoed dat je heel veel trainingsuren moet maken. En dat je heel vroeg moet beginnen in een sport om er goed in te worden, met 5 of 6 jaar al. Maar er is heel veel wetenschappelijk bewijs dat dit niet zo is. Tot Olympische kampioenen aan toe. Dat probeer ik over te brengen. Dat betekent voor een club bijvoorbeeld dat je helemaal geen jeugd hoeft te hebben van 6 tot 12 jaar. Je kan met 13, 14 jaar beginnen. Maar je moet wel weten wat het voortraject van je pupillen is. Dit soort dingen beginnen nu door te dringen.

Ajax heeft die jongste jeugd al niet meer. Andere clubs volgen daarin. En er zitten maatschappelijke consequenties aan vast. Als PSV heel Oost-Brabant bestrijkt terwijl die kinderen eerst allemaal bij hun eigen club voetballen, dan is de samenhang met die clubs en gemeenschap ook veel beter. Dat is iets wat je in je visie moet uitstralen. Sta je als club niet alleen voor je eerste elftal, maar ben je er ook voor de regio? En dat geldt natuurlijk niet alleen in het voetbal, maar ook voor andere verenigingen.’

Dat raakt ook aan het Athletic Skills Model, dat je samen met grondlegger René Wormhout hebt doorontwikkeld tot talentontwikkelingsmodel voor iedere beweger.

'René Wormhout was fysiotherapeut bij Ajax en werkte daar veel met de jeugd. Hij gaf onder meer judo en atletiek. Niet om er goed in te worden, maar om je lichaam beter te leren gebruiken. Dat sprak me ontzettend aan. In die tijd zaten mijn eigen kinderen ook in talentontwikkelingsprogramma’s en die waren soms echt bagger. Hoe weinig er bewogen werd tijdens een training.

Ik las over een model in Canada waarin werd uitgedragen dat kinderen er juist heel veel baat bij hebben om veel verschillende sporten te doen. Dat vertalen wij in verschillende basisvaardigheden leren. Die zijn sinds de jaren '80 van de vorige eeuw door allerlei omstandigheden verminderd. Meer zitgedrag, een leven dat zich steeds meer naar schermen verplaatst. Een complexe combinatie van factoren waar ouders en kinderen niet zo veel aan kunnen doen, maar die in de ontwikkeling van de maatschappij past. We zijn dat samen verder gaan ontwikkelen en het model werd waanzinnig positief ontvangen. In de module bij het SLP is het nu ook een van de voorbeelden. Je creëert een visie, bijvoorbeeld: kinderen moeten beter bewegen. Zo is het begonnen. En dat is niet alleen voor topsporters, maar dit gaat over ieder kind. Over de ontwikkeling van ieder mens.’

Ontwikkeling is het sleutelwoord, en de beste ingang is opleiding.

Wat is het belangrijkste aspect van een goede visie?

‘Ontwikkeling is het sleutelwoord, en de beste ingang is opleiding. Als je trainers en spelers opleidt, dan moet je visie in die opleidingsprogramma’s terechtkomen. Voorbeeld: het verenigingsleven is heel sterk in Nederland, met heel veel vrijwilligers. Die willen goedbedoeld trainingen geven, maar weten niet hoe. Verenigingen, zeker de grote, moeten daarin professioneel coördineren. Daarnaast moet je talent herkennen. Als iemand niet uitmuntend kan voetballen en in het derde of vierde team van een club speelt, dan moet je als club beseffen dat zoiets ook heel belangrijk is. Dat zijn de mensen die bardienst draaien, die niet het paradepaardje van het eerste elftal zijn, maar zich met allerlei aspecten binnen de club bezighouden. Dat hoort ook bij ontwikkeling. In High Performance sport is dat precies hetzelfde.

De vermenging van breedtesport en topsport moet veel en veel sterker.

Vaak zijn opleidingen heel sportspecifiek. Basketbal doet aan basketbaltraining. Er zou een overkoepelend idee moeten zijn om zoiets aan te sturen, het liefst bij NOC*NSF. De vermenging van breedtesport en topsport moet veel en veel sterker. Wij houden het nog veel te gescheiden. Het argument is vaak vanwege het financiële aspect, maar als je het slim aanpakt dan betaalt zich dat gewoon terug, die investering in de breedte. Hoe al die zakenlui die wel een bedrijf kunnen runnen zoiets in de sport niet voor elkaar kunnen krijgen, dat is mij een raadsel.’

Ligt daarin ook de rol van het SLP?

‘Wij willen de community of learners ombouwen. Er zitten mensen tussen die heel goed zijn in organiseren en leidinggeven, vaak ook innovatief zijn, maar niet in de sport zitten. En er zitten mensen bij die uit de sport komen, dingen daarin altijd op een bepaalde manier hebben gedaan en daar veel te leren hebben. Het idee is de positieve dingen overnemen en blijven ontwikkelen. Ook jezelf. Wat past het beste bij jou? Daarom zit ook die persoonlijke ontwikkeling zo sterk in het programma. Als mensen zichzelf vernieuwen, dingen op een andere manier kunnen bekijken, dan is dat al winst.’